Zijn geboorte
Abu Hanifa die in 699 in Kufah, Irak geboren werd en in 767 op 70-jarige leeftijd in Bagdad naar het hemelse verblijf vertrok. Zijn echte naam was Numan Ibn Thabit .Er zijn twee versies van feiten achter zijn naam Abu Hanifa. De ene is dat hij een dochter had wiens naam Hanifa was. Anderzijds betekent het woord “hanifa” inktpot en omdat de Imam altijd een inktpot bij zich had, werd hij Abu Hanifa genoemd. Hij was ook bekend als Imam ul Azam d.w.z. Grootste Imam.
Eerste wetschool
Imam Abu Hanifah was de vroegste onder de vermaarde vier imams van de soennitische tak van de Islam, en hij is de enige die een Tabeyi was volgens de meeste geleerden en geschiedschrijvers. Een Tabeyi betekent een persoon die een Metgezel van de Profeet (VZMH) ontmoette. Volgens verschillende bronnen heeft Imam Abu Hanifa verschillende Metgezellen ontmoet, waaronder de beroemde Anas Ibn-Malik.
Hij was een moslimjurist en theoloog, wiens systematisering van de islamitische rechtsleer erkend werd als een van de vier canonieke scholen van het islamitische recht. De school van Abu Hanifa verwierf zulk een prestige, dat haar leerstellingen door een meerderheid van de moslimdynastieën werden toegepast. Ook nu nog wordt zij op grote schaal gevolgd in India, Pakistan, Turkije, Centraal-Azië en de Arabische landen.
Abu Hanifa werd geboren in een moslimfamilie in Kufah, en het is bekend dat hij in zijn jeugd naar de regio Hejaz in Arabië reisde, waar hij studeerde in Makka en Madinah.
Centrum van kennis
Abu Hanifa werd geboren in een intellectueel centrum van Irak, Kufah genaamd, dat een pionier was op het gebied van intellectuele activiteit in islamitische landen. Als zoon van een koopman ging de jonge Abu Hanifa in de zijdehandel voor de kost en werd uiteindelijk matig rijk en welvarend. In het begin van zijn jeugd werd hij aangetrokken door theologische debatten, maar later, ontgoocheld door de theologie, wendde hij zich tot de rechten en was gedurende ongeveer 18 jaar een leerling van Hammad (die leefde tot 738), toen de meest bekende Iraakse rechtsgeleerde. Na de dood van Hammad werd Abu Hanifa zijn opvolger. Hij leerde ook van verscheidene andere geleerden, met name van de Mekkaanse overleveraar ‘Ata’ (gestorven 732) en van de stichter van de sjiitische rechtsschool, Ja’far Al Sadiq (gestorven 765).
Abu Hanifah’s geest werd ook gerijpt door uitgebreide reizen en door blootstelling aan de heterogene, geavanceerde samenleving van Irak. In de tijd van Abu Hanifa had zich een uitgebreid corpus van rechtsleer opgebouwd als gevolg van het streven om de islamitische normen op juridische problemen toe te passen. De meningsverschillen in deze doctrines hadden de ontwikkeling van een eenvormig wetboek noodzakelijk gemaakt. Abu Hanifa reageerde hierop door de geldende doctrines onder de loep te nemen in samenwerking met zijn studenten, waaronder verscheidene voortreffelijke geleerden.
Zijn methodes
Hij liet elk juridisch probleem bespreken voordat hij leerstellingen formuleerde. Vóór Abu Hanifa’s tijd waren leerstellingen vooral geformuleerd als antwoord op actuele problemen, waar hij trachtte problemen op te lossen die in de toekomst zouden kunnen ontstaan.
Door de invoering van deze methode werd het gebied van het recht aanzienlijk vergroot. Vanwege deze uitbreiding van de grenzen van het recht en vanwege de enigszins rationalistische oriëntatie van Abu Hanifa en zijn terughoudendheid ten aanzien van overleveringen die niet in hoge mate authentiek waren, werd zijn school soms abusievelijk aan de kaak gesteld als de school van de ra’y (onafhankelijke mening), in tegenstelling tot die van de Hadith(gezaghebbende overlevering).
Als jurist van speculatieve theologie(kalam), bracht Abu Hanifa een systematische samenhang in de rechtsleer. In zijn leerstellingen verschuift het accent van materiële naar systematische overwegingen. Steeds weer veronachtzaamde hij de gevestigde praktijken en overwegingen van rechterlijk en administratief gemak ten gunste van systematische en technische juridische overwegingen. Zijn juridische scherpzinnigheid en juristische strengheid waren van dien aard, dat Abu Hanifa’s het hoogste niveau van juridisch denken bereikte tot aan zijn tijd.
Op meerdere plekken actief
Door zijn temperament en academische voorberoep nam Abu Hanifa niet rechtstreeks deel aan hof politiek of machtsstrijd, ondanks zijn duidelijke antipathie tegen de heersende dynastieën van die tijd.
Pertinent genoeg was Abu Hanifa de enige zoon van Thabit bin Zuta, die van meet af aan een rijk zakenman was. Vader betrok zijn zoon bij zaken en stierf toen Imam Azam pas 16 jaar was. Imam Hanifa reisde veel voor zaken en tijdens een reis ontmoette hij de beroemde Imam Asj Sjabi, die hem de raad gaf om zich meer in de godsdienst van de Islam te verdiepen.
Zijn bijdrage aan de ummah
Dat ene advies veranderde het leven van Abu Hanifa en hij werd een van de grootste geleerden uit de islamitische geschiedenis. Hij beheerste meerdere takken van de godsdienst, waaronder theologie, aqeedah(geloofsbelijdenis), fiqh(islamitische regels) en Hadith(uitspraken van de Profeet). Hij was de pionier in het ontwikkelen van methoden om in de teksten van Koran en Hadith te kijken en er uitspraken uit af te leiden om actuele kwesties op te lossen.
Imam Abu Hanifah, die ook een vruchtbaar redenaar was en vaak debatteerde, nam deel aan talrijke debatten met de mensen van verschillende stromingen.
Tot de boeken die Abu Hanifah geschreven heeft, behoren Fiqh al Akbar, Musnad Abu Hanifah, Kitab ul Aathaar en Musnad Imaam ul.
Yousuf Ibn Abd Al Rahman Al MIzzi somde 97 Hadithgeleerden op die zijn leerlingen waren. De meesten van hen waren beroemde Hadith-geleerden en hun verhalende hadiths werden gebundeld in de Sahih Al Bukhari, Sahih Muslim en andere beroemde boeken van Hadith. Imam Badr Al Din Al Ayni omvatte nog eens 260 leerlingen die hadith en Fiqh van Abu Hanifa studeerden.
Zijn beroemdste leerling was Imam Abu Yusuf, die als de eerste opperrechter in de Moslimwereld diende. Een andere beroemde leerling was Imam Al Shaybani, die de leermeester was van de stichter van de Sjafi’I school van jurisprudentie, Imam Al Shafi.
Lees ook: Wat zijn wetscholen (Madhabs)?