Wanneer ben je nu oprecht in de ogen van Allah? Hoe zorg je ervoor dat je zuiver bent en blijft? Dat is als je steeds in je achterhoofd houdt en in je hart voelt: La ilaha illa Allah. Er is er maar Eén die het waard is om aanbeden te worden. Een van de laatste soera’s in de Koran, Soera Al Ichlaas, gaat over deze eenheid van God.
Zeg: “Hij is Allah, de Enige. Allah is de Enige van Wie al het geschapene afhankelijk is. Hij heeft niet verwekt en is niet verwekt. En niet één is aan Hem gelijkwaardig.” (Koran, 112)
Zuiverheid
Het woord khalasa betekent ‘rein worden, zuiver, vrij of veilig’ en akhlasa is ‘iets reinigen’. Ikhlaas betekent ‘zuivering’ – het zuiveren van je geloof en je intentie, wat leidt tot oprechtheid in je aanbidding. Ook kan het gaan om je daden te zuiveren van riyaa’ (pronken en opscheppen) zodat je alleen Allah tevreden wil stellen en gehoorzamen.
Elke moslim hoort zich te focussen op dat wat ons leven zin geeft, het doel van het leven, namelijk het dienen en aanbidden van Allah. Je moet de intentie hebben om je morele, spirituele, mentale, emotionele en fysieke bronnen te gebruiken om een steeds betere dienaar te worden en je ziel te zuiveren. Je dient al je besluiten te nemen met dit hogere doel in je achterhoofd, waarbij je hoopt op en streeft naar de goedkeuring en tevredenheid van Allah. Als je dat niet doet, ben je gewoon aan het overleven en verspil je je eigen tijd en moeite.
Zeg (O Moehammad): “Zullen wij jullie op de hoogte brengen van wie de grootste verliezers zijn door (hun) daden?” (Het zijn) degenen wiens daden vruchteloos waren in het wereldse leven. En zij dachten dat zij goed werk verrichtten. (Koran, 18:103-104)
Ibn Katheer zei hierover: “Dit gaat over eenieder die Allah aanbidt op een manier die niet acceptabel is, terwijl hij denkt dat hij goed bezig is en dat zijn daden geaccepteerd zullen worden. Maar hij vergist zich en zijn daden zullen worden afgekeurd.”
Voorwaarde voor de acceptatie van oprechte daden
Ikhlaas (oprechtheid) is een voorwaarde voor de acceptatie van Allah van de oprechte daden die verricht zijn in overeenstemming met de Koran en Soennah. Het is wanneer de dienaar zich als doel heeft gesteld om al zijn daden geaccepteerd te laten worden door Allah om Zijn beloningen en gunsten te mogen ontvangen.
En hen werd niets anders bevolen dan Allah met zuivere aanbidding te aanbidden, oprecht zijnde in gehoorzaamheid jegens Hem. En (ook) het gebed te verrichten en de zakaat te geven en dat is de juiste godsdienst. (Koran, 98:5)
Het concept van ikhlaas wordt op meerdere plekken in de Koran uitgelegd:
Waarlijk, Wij hebben het Boek aan jou (O Mohammed) in Waarheid neergezonden; aanbidt dus (alleen) Allah, Hem zuiver aanbiddend. (Koran 39:2)Zeg (O Mohammed): “Waarlijk, mij is bevolen om (alleen) Allah te aanbidden, Hem zuiver aanbiddend. (Koran, 39:11)
Zeg: “Voorwaar, ik ben slechts een mens zoals jullie. Het is aan mij geopenbaard dat jullie god één God is. Wie daarom de ontmoeting met zijn Heer verwacht: laat hem goede daden verrichten en laat hem bij de aanbidding van zijn Heer niet één deelgenoot toekennen.” (Koran, 18:110)
Ikhlaas beschermt je tegen het hellevuur
Ibn Taymiyyah heeft gezegd: “Ikhlaas verwijdert zonder twijfel de reden dat jij het hellevuur in zou gaan. Daarom zal iedereen die het vuur binnengaat terwijl hij wel ‘Lā ilāha ill-Allah‘ zegt, het bewijs vormen dat hij de oprechtheid miste van lā ilāha ill-Allah, wat het vuur voor hem verboden maakte. (Majmūʽ al-Fatāwā, 10/261) Dat Allah ons moge beschermen tegen valse oprechtheid!
Oprechtheid en zuiverheid is daarom dat je Allah centraal stelt in je leven en dat begint al bij de intentie, dat je Hem wil gehoorzamen en Hem tevreden wil stellen. Dit houdt in dat al onze daden van aanbidding oprecht moeten zijn, onze smeekbeden, ons streven, ons vertrouwen en hoop op Allah, onze recitatie van de Koran en al onze activiteiten, zaken en relaties, alsook ons berouw. In de woorden van de Koran:
En wie heeft er een betere godsdienst dan degene die zich (zuiver en alléén) aan Allah onderwerpt, een (oprechte) weldoener is. (Koran, 4:125)
Allah weet of en wanneer jij oprecht bent, terwijl mensen dat niet kunnen beoordelen, vooral niet als het om de intentie gaat. Van een moslim wordt verwacht dat hij constant waakt over zijn intentie en het altijd zuiver houdt.
Graadmeter voor oprechtheid
Een graadmeter voor je oprechtheid is de manier waarop jij omgaat met de zwakkeren in de samenleving of met de ondergeschikten, die jouw hulp, zorg of aanwijzingen nodig hebben. Te denken valt aan werknemers die ondergeschikt aan je zijn, assistenten, of familieleden waar jij verantwoordelijk voor bent. Respect, eer en goede behandeling zijn enorm belangrijk in de islam. Mensen met harten waarin een gebrek aan oprechtheid zit, zullen hier minder waarde aan hechten.
Ibn Qudāmah al-Maqdisi schreef: “Werkelijk alle mensen zijn geruïneerd behalve degenen met kennis, en degenen met kennis zijn geruïneerd behalve die op basis daarvan handelden, en degenen die op basis daarvan handelden zijn geruïneerd behalve degenen die oprecht zijn in hun daad, en degenen die oprecht zijn, lopen groot gevaar om shirk toe te voegen aan hun daad.”
We moeten onze daden daarom als eerst zuiveren door shirk te vermijden. Shirk wil zeggen dat je een daad van aanbidding verricht voor iemand anders dan Allah. Allah sprak Zijn Boodschapper ﷺ toe en zei:
Terwijl reeds aan jou en aan degenen vóór jou is geopenbaard: “Als jij deelgenoten toekent, dan zullen jouw werken vruchteloos worden en zet jij zeker tot de verliezers behoren. (Koran, 39:65)
Omar bin al-Khaṭṭāb heeft overgeleverd: “Ik hoorde de Boodschapper van Allah ﷺ zeggen: “Voorwaar, de daden worden beoordeeld op basis van de intentie en iedere mens zal alleen dat krijgen wat met zijn intentie samenhangt. Dus als iemand emigreert omwille van Allah en Zijn Boodschapper, dan is dat een emigratie omwille van Allah en Zijn Boodschapper . En als iemand emigreert omwille van een wereldse zaak of om een vrouw te huwen, dan is zijn emigratie omwille van datgene waarvoor hij is geëmigreerd.” (al Boekharie, Muslim)
En er is een hadith qudsi (een heilige overlevering) waarin Allah zegt: De Boodschapper van Allah (vrede zij met hem) zei: “Allah heeft gezegd: Ik ben zo zelfgenoegzaam, dat Ik geen partner nodig heb.*. Dus als iemand een daad verricht omwille van Mij én iemand anders, dan doe ik daar afstand van en dan is die daad voor die ander.” (Muslim en Ibn Mājah)
Je daden kunnen vruchteloos zijn
Abu Umāmah heeft overgeleverd: “Op een dag kwam er een man bij de Boodschapper van Allah ﷺ en hij zei: ‘Wat denk je van iemand die meedoet aan de strijd omdat hij beroemd en rijk wil worden?” Hij ﷺ antwoordde: “Hij ontvangt niets.” De man herhaalde de vraag drie keer en elke keer zei de Boodschapper: “Hij ontvangt niets.” Daarna zei hij ﷺ: “Allah accepteert werkelijk geen daad behalve als het met ikhlaas gedaan is, waarbij slechts zijn goedkeuring gezocht wordt.” (An-Nasa’i – ḥadith hasan)
Dit wordt nog eens benadrukt door de volgende woorden van de Profeet ﷺ : “Het is mogelijk dat degene die vast niets overhoudt aan zijn vasten dan honger, en het is mogelijk dat iemand die (‘s nachts) in gebed staat er niets aan overhoudt dan waakzaamheid.” (Ibn Mājah en al-Hakim – sahih)
Hoe kunnen we onze intentie zuiveren?
We kunnen onze intentie en daden zuiveren door riyaa’ te vermijden. Riyaa’ betekent pronken of opscheppen. Het zijn goede en vrome daden die je verricht zodat de mensen ze zien en jou zullen prijzen en bewonderen, of die je doet om een bepaalde positie of status onder hen te bereiken en om bepaalde doelen te bereiken in het wereldse leven. De Profeet ﷺ noemde dit verborgen shirk.
Ibn Rajab zei: “Niemand pronkt met de dingen die hij voor elkaar heeft gekregen behalve dat het uit onwetendheid is over de grootsheid van de Schepper.”
En ‘Ali bin Abi Ṭālib zei: “Je zou je meer zorgen moeten maken om de goedkeuring van de daad dan om de daad zelf.”
Onder de werkelijke bedreigingen die jouw relatie met je Schepper in gevaar brengt, is de neiging om anderen op de hoogte te stellen van zijn goede daden. Als deze wens aanwezig is terwijl je de daad verricht, dan is het maar de vraag of je oprecht bent geweest. De daad zal in elk geval veel minder waard zijn en misschien zelfs nietig worden verklaard.
Ibn al-Qayyim zei: “Oprechtheid kan in het hart niet gecombineerd met de voorliefde om door de mensen geprezen en bewonderd te worden noch met de hebberigheid om te bezitten wat andere mensen bezitten, net zo min als water met vuur gecombineerd kan worden.”
Hij merkte ook op dat elke daad die we verrichten vatbaar is voor drie tekortkomingen:
- Het bewustzijn dat anderen zien wat wij doen
- Een vergoeding vragen voor een daad
- Verheugd zijn over de daad
Hij zei: “Het niveau van de oprechtheid van de dienaar in zijn intentie, zijn vastberadenheid, doel en vurige verlangen zullen bepalen of Allah het ten uitvoer laat brengen en of Hij er Zijn steun aan geeft. Hulp van Allah hangt af van de oprechtheid van Zijn dienaren aangaande hun vastberadenheid.”
Anderen vertellen over je goede daad
Een kleinere vorm van riyaa’, is dat je de daad bekend maakt nadat je het verricht hebt, ook al was het in eerste instantie tussen jou en Allah. Dit vermindert mogelijk ook de waarde van de daad in het Hiernamaals.
Toen hem gevraagd werd hoe we oprechtheid kunnen bereiken, antwoordde Ibn al-Qayyim: “De methode om een eind te maken aan de honger naar lofprijzing en het ontwikkelen van onverschilligheid ten opzichte ervan is jouw inzicht dat niemand jou adequaat kan bevoordelen of prijzen of jou te schande maken of veroordelen behalve Allah.”
Geruststelling voor de gelovige
Nu hoef je niet bang te zijn als je geprezen wordt door de mensen omdat je een goede daad hebt verricht, want dat kan geen kwaad, getuige de volgende overleveringen:
Abu Dharr heeft overgeleverd dat iemand aan de Profeet ﷺ vroeg: “Wat vind je ervan dat een man een goede daad verricht en de mensen prijzen hem ervoor?” Hij antwoordde: “Dat is een direct teken van goede tijdingen voor de gelovige.” (Muslim)
En de Boodschapper van Allah ﷺ zei dat als iemand je een vergoeding aanbiedt voor een taak die je had verricht omwille van Allah het volgende: “Wat Allah jou ook gegund heeft van deze rijkdom zonder dat je erom gevraagd of er naar gezocht hebt – neem ervan, en houd het of geef het weg in liefdadigheid.” (Al Bukhaari)
Ook als iemand iets cadeau krijgt om als kledingstuk te dragen, is dat goed voor hem zolang hij het niet draagt om mee te pronken of uit zelfingenomenheid en zolang hij niet overdrijft.
“Als Allah een dienaar gezegend heeft met een zegening, ziet Hij dat hij dit (kledingstuk) draagt.” (Aṭ-Ṭabarāni – ṣaḥiḥ)
Geef geen goede daad op uit angst voor riyaa’
Als het Shaitan niet lukt om de intentie van een gelovige te corrumperen zodat zijn daden niet geldig zijn, dan zal hij proberen om hem af te houden van het verrichten van goede daden door te suggereren dat hij dit alleen maar doet om gezien te worden.
Als je vermoedt dat er een grond van waarheid in zit, check dan je intentie nogmaals, corrigeer jezelf en verricht alsnog de goede daad. Als je uit angst voor riyaa’ geen goede daad verricht, ben je in de valkuil van Shaitaan getrapt. Het is je plicht als moslim om hiertegen te strijden door je hart nederig te maken ten opzichte van Allah en godvrezend te worden waarbij je liever door Hem geëerd wordt en Zijn tevredenheid zoekt dan die van de mensen.
Verwacht niets van de mensen
Een andere graadmeter waaraan je kunt herkennen of een daad oprecht is of niet is: jouw verwachting dat de ander dankbaar zal zijn of jou zal bewonderen. Als jij iets terug verwacht, ben je niet meer oprecht. Werk dus aan jezelf als jij teleurstelling voelt, want het kan een teken zijn dat jij graag belangrijk gevonden wil worden en trots bent. Als jij een goede daad omwille van Allah verricht, verwacht dan alleen Zijn acceptatie en beloning. Het zou je niet moeten raken, als je niet gewaardeerd wordt door de mensen of als je bekritiseerd wordt. Dat Allah er van op de hoogte is en er toestemming voor heeft gegeven dat het gebeurt en dat Hij het zal belonen, zou voldoende voor je moeten zijn.
Het is daarom goed om regelmatig jezelf en je daden onder de loep te nemen. Het zal je helpen om oprecht te zijn. Werk aan je fouten zodat ze je niet omlaag trekken en stimuleer ook anderen dit te doen. We hebben allemaal bepaalde sterke en zwakke kanten die we van Allah hebben gekregen die we voor onszelf en voor anderen kunnen inzetten.
Kijk niet neer op andere mensen
Kijk op niemand neer die volgens jouw maatstaven niet succesvol is, die volgens jou geen prestaties heeft geleverd of die geen persoonlijkheid heeft naar jouw smaak. Bij Allah kan deze persoon juist enorm veel waarde hebben! Vermijd het daarom om al te veel kritiek te geven op anderen net zoals je beter kunt vermijden om iemand de hemel in te prijzen. Want beide overdrijvingen zijn slechts strategieën van Shaitan om je oprechtheid te ondermijnen.
Alleen met een zuivere houding zullen onze pogingen om goed te doen vruchten afwerpen. En die houding kweek je door slechts Zijn waardering, goedkeuring en beloning te zoeken bij alles wat je doet. Oprechtheid is iets waar elke gelovige naar zou moeten streven. Hier bewust van zijn zal de geest helderheid verschaffen, het hart leven geven, de ziel zuiveren, de verlangens onder controle houden en het leven betekenis geven. Dit komt omdat het te maken heeft met de essentie van aanbidding – Hem dienen en aanbidden om Zijn tevredenheid te verkrijgen.
Vond je dit artikel interessant?
