Christendom in een notendop

Historisch onderzoek heeft uitgewezen dat het animisme en veelgoderij van primitieve volkeren in de wereld in alle gevallen een terugkeer is naar oude gewoonten. Elke levenswijze begon ooit met een geloof in de eenheid. Daarom kan je stellen dat elke traditie oorspronkelijk zuiver was, maar met de tijd in verval raakte. Zo moet je de geschiedenis van het christendom ook zien: het begon met het geloof in één God en daarna werd de boodschap aangepast, veelal om politieke redenen. Dit had tot gevolg dat in 325 n.C. de doctrine van de drie-eenheid aan alle christenen werd opgelegd. Degenen die er anders over dachten, werden gezien als ketters.

Ontstaansgeschiedenis

Het christendom is ontstaan aan het begin van onze jaartelling. Jezus عليه السلام (vrede zij met hem), de Messias (de Christus, de gezalfde) en zoon van Maria, wordt 4 v.C. geboren in een stal in Bethlehem, Judea. Jezus عليه السلام groeide op in Nazareth en na een korte carrière als timmerman, ging hij vanwege zijn interesse in het geloof les geven in synagogen.  Hij trok zich vaak terug in de woestijn om de verleidingen van de duivel en andere beproevingen te doorstaan. Hij verzamelde geleidelijk aan discipelen (leerlingen) om zich heen, onder wie de twaalf apostelen (de uitverkoren discipelen).

Hij trok van stad tot stad om te prediken over de vrede, rechtvaardigheid en naastenliefde. Zijn volgelingen werden christenen genoemd, naar Jezus Christus. Hij en zijn volgelingen stuitten op veel weerstand. De Romeinen zagen de christenen namelijk als een gevaar. Zij vervolgden en vermoordden de christenen. Het zou pas in 313 n.C. zijn, toen de keizer Constantijn aan de macht kwam, dat christenen vrij waren om hun geloof te praktiseren. Maar in de paar jaar dat Jezus de boodschap verspreidde, kreeg hij veel kritiek te verduren. In 29 n. Chr. spanden de joodse leiders samen tegen Jezus. Ze overhandigden hem aan de Romeinen, die hem vervolgens zouden hebben gekruisigd.

De christenen geloven dat Jezus aan het kruis gestorven is voor alle zonden van de mens. De mens zou van nature zondig en tot kwaad in staat zijn en wordt al bij de geboorte geboren met de erfzonde. Dat is de zonde die de mens zou hebben geërfd van Adam en Eva toen zij hem verleidde om een appel van de boom te eten, wat God verboden had. Toen zij wel van het fruit aten, werden zij naar de aarde verbannen.

Wat zegt de Koran hierover?

Als we de Koran lezen, begrijpen we echter dat hij door God is opgeheven in de hemelen en nog terug zal keren naar de aarde.

En (wegens) hun uitspraak “Wij hebben de Messias Isa, zoon van Maria, gedood.” Maar zij doodden hem niet en zij kruisigden hem niet, maar iemand die voor hen op hem leek. (Koran, 4:157)

Maar Allah verhief hem tot Zich. En Allah is Almachtig, Alwijs. (Koran, 4:158)

In de islam bestaat ook geen erfzonde. Elk mens wordt zonder zonde geboren. Ook krijgt Eva niet de schuld van het eten van de boom. De Koran is er heel duidelijk over dat Adam en Eva gezamenlijk door de duivel werden verleid om van de boom te eten.

“Toen fluisterde de satan hun in om te onthullen wat er van hun schaamte verborgen was. En hij zei: “Jullie Heer verbiedt jullie slechts van deze boom (te eten) omdat jullie (anders) Engelen zullen worden of anders tot degenen die onsterfelijk zij zullen behoren. En hij (zwoer) tegenover hen (en zei): “Voorwaar, ik behoor voor jullie zeker tot de raadgevers.” Toen misleidde hij hen door bedrog.” (Koran 7:20-21)

Constantinopel

Terug naar het ontstaan van het christendom. De keizer Constantijn bouwde een nieuwe christelijke hoofdstad, die hij Constantinopel noemde, het huidige Istanbul. Vanuit deze stad verspreidde het christendom zich over Europa. Uiteindelijk werd het christendom de staatsgodsdienst van het Romeinse rijk. Door de splitsing van het Romeinse rijk in een oosters en westers deel ontstonden er spanningen tussen de twee machtige steden: Rome en Constantinopel. Deze spanningen gingen niet alleen over macht, maar ook over de verering van God.

Van één naar drie

Het christendom verspreidde zich, kwam in aanraking met andere culturen en raakte in conflict met plaatselijke machthebbers. De godsdienst werd aangepast aan de plaatselijke heidense gebruiken om de bevolking over te halen om zich te bekeren, maar ook om vervolging van de machthebbers te voorkomen. Vooral in Griekenland onderging het christendom een ware metamorfose. Dat had twee oorzaken: ten eerste werd de bijbel voor het eerst in een andere taal vertaald, en ten tweede werd het aangepast aan de ideeën en filosofieën van deze cultuur. Het is vooral de gedachte van de veelgoderij in Griekenland die heeft bijgedragen aan de formulering van de doctrine van de drie-eenheid. Dit tezamen met de geleidelijke verheffing van Jezus als profeet naar Jezus als God door sommige volgelingen. Met name de bijbelse briefschrijver Paulus heeft hier een grote rol in gespeeld, alhoewel hij Jezus zelf slechts één keer zou hebben ontmoet en in eerste instantie zelfs een vijand van de christenen was.  

Concilie in Nicea

Voor Constantijn was het heel belangrijk dat er eenheid zou zijn binnen het Romeinse Rijk. Hij zou zich voor de vorm hebben bekeerd tot het christendom wat zou blijken uit het feit dat hij nog regelmatig allerlei heidense rituelen uitvoerde. Hij maakte zich ongerust over de onrust en strijd binnen de Katholieke Kerk over de verering van God. In delen van het rijk, zoals in Noord-Afrika waar de priester Arius de christenen leidde, geloofde men dat Jezus door God geschapen was en niet dat hij God zelf was. De Arianen (genoemd naar de priester Arius) werden als ketters beschouwd.

Om te voorkomen dat er een burgeroorlog zou ontstaan riep Constantijn in 325 n.C. in Nicea, het tegenwoordige Turkije, tijdens het eerste concilie (kerkelijke vergadering) de christelijke bisschoppen van heel het rijk bijeen. Het was een eerste poging om consensus te bereiken in de Kerk. Hier werd de geloofsbelijdenis van Nicea vastgesteld: de acceptatie van Jezus als God en de acceptatie van de Drie-eenheid. Daarnaast werd ook bepaald welke boeken wel en niet tot de Bijbel behoorden.

Arius protesteerde onmiddellijk. Hij zag in dat de Katholieke Kerk samenspande met de keizer. Constantijn probeerde uit alle macht om de gelovigen in de Ene God te vernietigen, maar het lukte hem niet. De ironie wil dat Constantijn zich uiteindelijk op zijn sterfbed door een ariaanse bisschop liet dopen, maar desondanks werd de doctrine van de drie-eenheid officieel geaccepteerd als de basis van het christendom in Europa. Veel mensen waren in verwarring. Hen werd gezegd, dat ze het simpelweg moesten geloven, ook al begrepen ze het niet.

Ondanks het ingrijpen van Constantijn, bleef het arianisme nog gedurende de hele vierde eeuw invloedrijk. Tijdens bepaalde periodes was het zelfs de overheersende theologie in het Romeinse Rijk. Maar toen in 381 n.C. de ariaanse leer opnieuw verworpen werd, werd er hard opgetreden tegen de zogenaamde ketters en was het arianisme onder de Romeinen rond 400 vrijwel geheel uitgeroeid. Vanwege zendingswerk van de ariaanse bisschop Wulfilla waren de verschillende Germaanse stammen echter nog wel ariaans toen zij o.a. het West-Romeinse Rijk en Afrika binnenvielen tussen de vierde en vijfde eeuw.

Het grote schisma

In 1054 leidden de meningsverschillen tussen Rome en Constantinopel tot een tweedeling binnen de Kerk. De bisschop van Rome kreeg de titel Paus. Hij werd het hoofd van de Latijnsprekende Rooms-Katholieke Kerk. De christenen in het oostelijke Grieksprekende deel van het Romeinse rijk noemden zich orthodox. In principe kent de orthodoxe kerk geen leider, maar zijn alle bisschoppen gelijk. In de praktijk is de patriarch de hoogste leidinggevende en is de patriarch van Constantinopel de ‘voorzitter’ van alle patriarchen.

Reformatie

Binnen de Katholieke Kerk zelf ontstonden ook spanningen. In 1517 spijkerde de Duitse theoloog Maarten Luther 95 stellingen aan de deur van een kerk waarmee hij zijn ontevredenheid uitte over de Kerk. Maarten Luther vond dat de kerk teveel was afgedwaald van wat er in de Bijbel staat en wilde verandering. Hij werd tegengewerkt, maar hij kreeg ook veel volgelingen die later protestanten worden genoemd. Maarten Luther zelf werd door de Paus geëxcommuniceerd.

De heilige boeken in het christendom

De Bijbel, het heilige boek van de christenen, bestaat uit het Oude en Nieuwe testament. Het Oude Testament bestaat uit een reeks aparte boeken en geschriften van verschillende lengte en stijl in verhalende vorm, in proza en poëzie. Ze zijn over een periode van ongeveer duizend jaar geschreven door een veertigtal verschillende auteurs. Volgens moslims is het Oude Testament betrouwbaarder dan het Nieuwe Testament, omdat er duidelijk wordt gesproken over de Ene God en omdat er ook aanwijzingen in staan over de komst van de profeet Mohammed ﷺ. 

Het Nieuwe Testament bestaat uit 27 werken die allemaal in het Grieks geschreven zijn. In het Nieuwe Testament staat het leven en de boodschap van Jezus centraal. De eerste vier boeken zijn de evangeliën. Daarnaast zijn er de handelingen van de apostelen, de openbaringen en de brieven.

Evangeliën

De evangeliën, zoals wij die tegenwoordig kennen, zijn pas in de tweede helft van de eerste eeuw opgeschreven door verschillende onbekende schrijvers die Jezus waarschijnlijk nooit zelf ontmoet hebben. Er zijn vier evangeliën die officieel geaccepteerd zijn volgens alle christelijke stromingen. Dat zijn:

1. Het evangelie van Johannes
2. Het evangelie van Mattheus
3. Het evangelie van Markus
4. Het evangelie van Lucas

Daarnaast zijn er ook boeken die aanvankelijk door sommige stromingen wel werden geaccepteerd als onderdeel van de Bijbel, maar die later niet zijn opgenomen in het Canon van de Bijbel, zoals het evangelie van Barnabas en Thomas.

De belangrijkste personen in het christendom

1. Jezus: Jezus was oorspronkelijk een joodse man. Door heel veel mensen wordt hij als de Messias gezien, die vertelde wat God de mensen te vertellen had. Jezus wordt door de christenen als Zoon van God, of God gezien.
2. Kerkvaders (tot 1300): Dit zijn denkers die beschouwt worden als mensen die veel over het geloof hebben gezegd, zoals Franciscus van Assisi, Thomas Aquinas, Augustinus enz.
3. Abraham: de aartsvader, wat betekent dat hij de eerste was die contact met God maakte en al zijn kinderen automatisch verboden waren met God.
4. Maria: de moeder van Jezus. Later werd zij heilig verklaard en is ze voor veel mensen een belangrijk persoon. Bijna net zo belangrijk als Jezus zelf.
5. Petrus: Jezus had twaalf mensen om hem heen, die hem steunden. Een van deze apostelen was Petrus, de beste vriend van Jezus. Petrus wordt ook wel beschouwd als de eerste Paus.
6. Judas: Judas was ook één van de apostelen, maar heeft Jezus verraden.
7. Paulus: Paulus was geen apostel zoals wordt beweerd, want hij heeft Jezus mogelijk slechts één maal ontmoet. In eerste instantie was hij zelfs een vijand van de christenen. Paulus is in feite de echte oprichter van het christendom zoals het vandaag de dag wordt beleefd, omdat hij de religie helemaal vernieuwd heeft. Hij claimde openbaringen te ontvangen, net als Jezus. Hij zorgde ervoor dat het christendom werd losgeweekt van het jodendom en hij richtte zich meer op de Griekse heidenen. Het idee van de drie-eenheid is daarom vooral door zijn toedoen gemeengoed geworden. De meeste christenen van nu hangen het Paulinistische christendom aan.
8. Constantijn: Romeinse keizer die zich bekeerde tot christendom. Onder zijn bewind werd het Romeinse Rijk snel christelijk. Hij is degene die ervoor zorgde dat de drie-eenheid als enige juiste opvatting binnen de Kerk zou wor
9. Luther: Luther was een geleerde man, en geloofde sterk in God, maar vond dat de mensen op een verkeerde manier geloofden. Hij schreef een brief daarover, waardoor veel mensen in opstand kwamen. Die mensen stichtten hun eigen Christelijke kerk, het protestantisme.
10. Calvijn: Deed ongeveer hetzelfde als Luther. Luther leefde in Duitsland
11. Paus: De Paus is de leider van de Rooms-katholieke kerk. Op dit moment is dat Jorge Mario Bergoglio uit Argentinië. Hij heet Paus Franciscus.
12. Bisschop: Een bisschop is de leider van een aantal kerken in een gebied.

Drie stromingen binnen het christendom

Er zijn drie hoofdstromingen in het christendom, namelijk:

1. Katholicisme
2. Protestantisme
3. Orthodoxie

De verschillen zijn groot:

Protestanten

• Gods wil staat beschreven in de Bijbel. De bijbel is genoeg voor verlossing
• Een gelovige kan zelf direct contact krijgen met God, zonder tussenpersoon of bemiddeling
• Verlossing komt door geloof, niet door sacramenten
• Geen priesters nodig, geen biecht nodig
• Niemand is plaatsvervanger van God op aarde, alleen Christus
• Er is geen Vagevuur voor degene die gelooft

Rooms-Katholieken

• Bijbel alleen is niet genoeg, ook de katholieke tradities zijn bindend
• De kerk is Gods stem op aarde. Voor contact met God, kom je naar de kerk/bisschop. Priesters kunnen zonden vergeven (alhoewel de meeste katholieken hier heden ten dage niet meer in geloven)
• Sacramenten zijn noodzakelijk voor verlossing
• De paus is Gods plaatsvervanger op aarde en de leider van alle christenen
• De paus is onfeilbaar, dus vrij van zonden
• De bisschoppen zijn ‘plaatsvervanger van Christus’ op aarde
• Iconen en beelden (van heiligen) zijn niet belangrijk
• De gelovige die nog geen boetedoening hebben gedaan voor de dood, gaan naar het Vagevuur
• Scheiden is niet toegestaan
• Celibaatplicht, zowel bij priesters als bisschoppen/monniken
• De mensen zitten tijdens de kerkdienst

Oosters –orthodox:

• Bisschoppen zijn geen ‘plaatsvervanger van Christus’ op aarde. Alleen Christus zelf is baas in hemel en op aarde
• Verwerpt het idee van onfeilbare paus. Paus is een mens, en mensen zijn zondig.
• Verwerpt de leer van het Vagevuur
• Scheiding tussen man en vrouw is niet toestaan
• Veel gebruik van iconen en beelden (van heiligen)
• Geen celibaatplicht, alleen bij monniken, die gekozen worden uit bisschoppen
• De Patriarch heeft de macht, maar deze is niet onfeilbaar
• Tijdens kerkdiensten staan de mensen

Lees ook: Wat zegt de Koran over christenen?